Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku

Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Warszawa 24 października 2019
Celem konferencji jest postawienie pytań o prawomocność i użyteczność poszukiwania historycznych analogii dla współczesnej fali przemocy i groźnych fantazji o segregacji społeczeństw oraz stygmatyzacji grup uznanych za inne. Czy historia dała nam lekcję, która pomoże przezwyciężyć kryzys wspólnotowego myślenia? Czy z tradycji antyfaszystowskiej, pomimo wszystkich jej deficytów, możemy się tego nauczyć?

Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na pierwszą część konferencji „Nigdy Więcej” zatytułowaną „Sztuka przeciw wojnie i faszyzmowi w XX i XXI wieku”, która towarzyszy wystawie pod tym samym tytułem prezentowanej w Muzeum nad Wisłą (30.08-17.11.2019).

Chcielibyśmy, żeby głosy zaproszonych gości nie tylko stworzyły teoretyczny kontekst dla dzieł prezentowanych na wystawie, ale również poddały je wnikliwemu badawczemu opracowaniu. Struktura konferencji odzwierciedla strukturę wystawy, eksponując relacje sztuki i antyfaszyzmu w latach 30., latach 50. i w czasach współczesnych.

Pierwszą sesję otworzą referaty Jenny Nachtigall i Doroty Jareckiej. Poświęcone one będą gestom i manifestacjom sztuki antyfaszystowskiej dokonującym się w międzywojennej Polsce i w Republice Weimarskiej. Artyści Grupy Krakowskiej i berlińskiego dadaizmu, działając w realiach brutalnej walki ideologicznej i przemocy, ustanowili trwały fundament dla późniejszych antywojennych i antyfaszystowskich wystąpień. Referat Agaty Pietrasik poświęcony będzie natomiast sztuce tworzonej w nazistowskich obozach koncentracyjnych jako formie oporu i walki o zachowanie człowieczeństwa w momencie największego triumfu faszyzmu.

Drugą sesję otworzy David Crowley i jego analiza funkcjonowania „Guerniki” Pabla Picassa w zmiennych okolicznościach społecznych i politycznych, od momentu jej powstania w 1937 roku do lat 70. W tej części konferencji omówimy również relacje między antyfaszyzmem a socrealizmem w latach 50., w kontekście zimnowojennego konfliktu i stalinowskiej propagandy. Piotr Słodkowski odniesie się do wystawy „Arsenał”, a w szczególności do prezentowanego w jej ramach obrazu Marka Oberländera „Napiętnowani”. Justyna Balisz-Schmelz w swoim referacie „Wschodnioniemieckie requiem. Antyfaszyzm niepokorny w NRD” opowie o powojennych zmaganiach z dziedzictwem faszyzmu w NRD, w wymiarach tak politycznym, społecznym jak i kulturowym.

Uzupełnieniem historycznych analiz będzie dyskusja pomiędzy dyrektorami reprezentującymi czołowe europejskie muzea należące do koalicji „L’Internationale”. To dzięki tej współpracy w ramach unijnego programu „Our Many Europes” powstała wystawa „Nigdy więcej”. Dyskuję poświęcimy porównaniu misji społecznej i zadań programowych muzeów, które stają w obliczu napięć politycznych, powstających również wokół interpretacji historii i odnoszących się do historii dzieł sztuki.

Więcej informacji o konferencji znajduje się na stronie internetowej Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.