Wystawa w obronie światowej demokracji: Dla narodów Hiszpanii i Chin

Stany Zjednoczone grudzień 1937
Wystawa w obronie światowej demokracji: Dla narodów Hiszpanii i Chin (Exhibition in Defense of World Democracy: Dedicated to the Peoples of Spain and China) została otwarta jednocześnie w kilku miastach USA, m.in. Nowym Jorku, Los Angeles, Baltimore i Nowym Orleanie, w drugiej połowie grudnia 1937 roku. Był to drugi duży tematyczny pokaz zorganizowany przez American Artists' Congress – działającą w latach 1936-1942 amerykańską organizację zrzeszającą zaangażowane politycznie, sprzeciwiające się faszyzmowi oraz wojnie artystki i artystów.

Wystawa towarzyszyła drugiemu kongresowi AAC, podczas którego organizacja oficjalnie potępiła siły faszystowskie w Hiszpanii, zapowiedzi zaangażowania hitlerowskich Niemiec i faszystowskich Włoch w konflikt, oraz agresję Japonii na Chiny. Choć sam pokaz z początku miał być dotyczyć tych konkretnych wydarzeń politycznych, to ostatecznie zaprezentowano szerokie spektrum prac podejmujących wiele różnorodnych wątków związanych nie tylko stricte z faszyzmem i wojną ale też codzienną przemocą, wykluczeniem i niesprawiedliwością. Jak pisał w katalogu Henry Glitenkamp na wystawie znalazły się:

”[prace dotyczące] ograniczania wolności obywatelskich, strajków, brutalności policji itp. […] wszelkie dzieła przedstawiające niedemokratyczne procedury oraz wyzyskiwanie i zniewalanie ludzi pracy” K. Bearor, Irene Rice Pereira: Her Paintings and Philosophy, University of Texas Press, Austin, 1993 s.53.↩︎.

Ekspozycja składała się z szeregu antyfaszystowskich i antywojennych prac autorstwa m.in. Philipa Evergooda, Williama Groppera, Antona Refregiera, Minny Harkavy, Lynda Warda, Irene Rice Pereiry, Mosesa Soyera i Yasuo Kuniyoshi. Choć formalnie wszystkie jednocześnie otwarte edycje wystawy miało być równorzędne, to jednak ta odbywająca się w Nowym Jorku była wyraźnie bogatsza. Do tamtejszego pokazu włączono więcej prac, m.in. obraz Philipa Gustona Bombardment (lub wykonany na papierze szkic przygotowawczy do tego dzieła) będący reakcją amerykańskiego artysty na doniesienia prasowe o skali przemocy, do której dochodziło podczas wojny domowej w Hiszpanii.

W Nowym Jorku zaprezentowano także prace wykonane przez młodych hiszpańskich uczniów i uczennice oraz antyfrankistowski cykl grafik Pabla Picassa pt. Sen i kłamstwo Franco, którego część stanowią szkice przygotowawcze do Guerniki. Artysta planował sprzedawać kopie poszczególnych paneli z cyklu w formie kartek pocztowych, chcąc w ten sposób zbierać pieniądze na rzecz sił republikańskich w Hiszpanii. Co prawa pomysłu tego nie udało mu się zrealizować, jednak jego ideę podchwyciły członkinie i członkowie AAC – w trakcie trwania wystawy sprzedawano kartki z reprodukcjami rysunków Groppera, Kuniyoshiego i Warda, z których dochód przeznaczono na wsparcie hiszpańskich antyfaszystów.

Wystawa, choć popularna wśród publiczności, zebrała mieszane recenzje, stając się pierwszą zapowiedzią wytracania impetu przez dotychczas bardzo prężnie działający AAC. Już wtedy krytyczkom i krytykom wyraźnie zaczynała przeszkadzać postawa członkiń i członków Kongresu, przebijające z dzieł zaangażowanie  i  jednoznaczne wyrażane poglądów poprzez sztukę. Jak napisał w recenzji pokazu główny krytyk „New York Timesa” Edward Alden Jewell:

„Ideały [wyznawane przez artystki i artystów], okazały się bardziej »pożyteczne« niż większość sztuki. Ponieważ propaganda to jedna rzecz, a malarstwo to coś innego” D. McCarthy, American Artists against War, 1935 – 2010, University of California Press, Berkeley, s.19.↩︎.