People’s Flag Show

People’s Flag Show miało w założeniu wystawą potępiającą prowadzone przez USA działania wojenne i jednocześnie eksperymentem badającym granice wolności twórczej. Przy współpracy z Art Workers Coalition Ringgold, Hendricks i Toche rozdystrybuowali plakaty i ulotki oraz umieścili w „New York Times” reklamy, w których zapraszali wszystkich zaniepokojonych agresywną polityką rządu Stanów Zjednoczonych obywatelki i obywateli – zarówno zawodowe artystki i artystów, jak amatorów i amatorki – do przygotowania autorskich wypowiedzi plastycznych interpretujących w dowolny sposób flagę USA. Z nadesłanych prac miała następnie powstać propokojowa i prodemokratyczna wystawa.

Organizatorki i organizatorzy dobrze zdawali sobie sprawę, że przygotowywane przez nich wydarzenie mogło spotkać się ze zdecydowaną reakcją władz. W 1970 w USA panował duszny klimat, kraj przesiąknięty był propagandą narodową i wojenną. Władze zostawiały coraz mniej miejsca dla sztuki jednoznacznie i otwarcie krytykującej jej politykę. Artystyczne igranie z najważniejszymi symbolami państwa stanowiło tabu i groziło poważnymi konsekwencjami. Bezpośrednim impulsem do organizacji People’s Flag Show była głośna sprawa galerzysty Stephena Radicha. W 1967 roku został on skazany na 500 dolarów grzywny za znieważenie flagi USA. Radich miał dopuścić się wykroczenia organizując wystawę antywojennych prac weterana wojny w Wietnamie i artysty Marca Morella, który w swoich instalacjach w krytycznym kontekście wykorzystywał motyw Stars and Stripes. Pomimo wielu niekorzystnych wyroków Radich przez lata prowadził batalię sądową, odwołując się do kolejnych instancji i nieustannie nagłaśniając sprawę w mediach. W listopadzie 1970 roku jego apelacja miała zostać ostatecznie rozpatrzona przez Sąd Najwyższy.

Jak krytykować flagą

Ringgold, Hendrick i Toche nie przeprowadzili żadnej selekcji i pokazali na wystawie wszystkie nadesłane prace. Razem w Judson Memorial Church zgromadzili ponad 150 wszelkiego rodzaju obiektów. Były wśród nich zarówno profesjonalne prace artystyczne z najwyższej półki (zachowując przezorność niektóre spośród najbardziej znanych artystek i artystów podpisało swoje dzieła pseudonimem), jak i zupełnie amatorskie wyrazy oburzenia, frustracji i zwykłej złości na działania rządu. Dla organizatorów o wiele ważniejszy niż formalny kunszt był polityczny wydźwięk prac oraz wyobraźnia i odwaga twórczyń i twórców. People’s Flag Show miał być aktem demokratyzacji najważniejszego symbolu narodowego, oddaniem go w ręce obywateli i obywatelek, które teoretycznie powinny mieć zagwarantowane prawo do interpretowania i używania go w dowolny, indywidualny sposób. Jak zwracały uwagę Ringgold Hendricks i Toche flaga Stanów Zjednoczonych jest nieustannie wykorzystywana w kontekście poparcia dla wojny w Wietnamie, uwznioślania przemocy i uzasadniania zabijania, dlaczego więc nie można by wykorzystać jej także jako narzędzia krytyki tego konfliktu oraz przemocy i wojen w ogóle?

Oprócz materialnych dzieł w ramach wystawy odbył się także szereg wystąpień, performansów i odczytów. Do publiczności zgromadzonej na otwarciu oraz obecnej w kościele w ciągu kolejnych dni pokazu przemawiały artystki i artyści oraz antywojenni aktywiści i działaczki. Kościelne wnętrze wypełnione setkami wariacji na temat słynnego motywu flagi USA stanowiło znakomitą scenografię dla odbywających się codziennie akcji artystycznych, wydarzeń i dyskusji. Jak opisuje zebrane na wystawie prace Bradford Martin:

„Na People’s Flag Show znalazły się obiekty takie jak ciasto w kształcie flagi, flaga skonstruowana z puszek po napojach i flaga w kształcie penisa. W tygodniowym pokazie wzięło udział kilka istotnych postaci. Działaczka na rzecz emancypacji kobiet i pisarka Kate Millett udrapowała prawdziwą flagę nad toaletą; postmodernistyczna artystka i choreografka Yvonne Rainer wraz z grupą taneczną Grand Union wykonali nago utwór taneczny z flagami, a hipisowski aktywista Abbie Hoffmann przemówił do publiczności ubrany w koszulę uszytą z flagi, za której noszenie został aresztowany w 1968 roku. Podczas swojego wystąpienia ostentacyjnie wytarł nos w mankiet”. B. D. Martin, The Theater is in the Street: Politics and Performance in Sixties America, University of Massachusetts Press, Amherst 2004, s. 151-152.↩︎

The Judson Three

Zgodnie z przewidywaniami organizatorek i organizatorów People’s Flag Show szybko zwrócił uwagę władz. W piątek 13 listopada, dzień przed planowanym zakończeniem wydarzenia, policja zamknęła wystawę, a Ringgold, Hendricks i Toche zostali aresztowani i oskarżeni o znieważenie flagi USA. Głównym uzasadnieniem postawionych zarzutów był performans Guerrilla Art Action Group, który odbył się w dniu otwarcia pokazu. W jego ramach członkowie grupy, czyli sami Hendricks i Toche, spalili na dziedzińcu kościoła prawdziwą amerykańską flagę.

Sprawa szybko została nagłośniona w mediach, które przez kilka tygodni rozpisywały się o sprawie tzw. The Judson Three (Trójki z Judson). Choć Ringgold, Hendricks i Toche otrzymali ogromne wsparcie od całego środowiska kulturalnego, to po kolejnej długiej batalii sądowej zostali ostatecznie uznani za winnych i skazani na 30 dni więzienia z możliwością zamiany wyroku na 100 dolarów grzywny od osoby. Mimo zapowiedzi kontynuowania walki przed Sądem Najwyższym cała trójka zdecydowała się zapłacić karę. Po ogłoszeniu wyroku The Judson Three opublikowali w prasie stanowisko, w którym stwierdzili, że:

„Zostaliśmy skazani, ale prawdziwymi winnymi są sądy i naród. Stany Zjednoczone są winne okaleczania istot ludzkich, zarówno w Azji Południowo-Wschodniej, jak i na własnej ziemi”. https://www.nytimes.com/1971/05/25/archives/flag-show-artists-fined-100-apiece.html.↩︎

Obszerną fotorelację z People’s Flag Show i związanych z wystawą wydarzeń można zobaczyć tutaj.